زندگی با اضطراب و استرس
در ابتدا خوب است با احساس اضطراب آشنا شویم و تفاوت آن با اختلال اضطرابی را بشناسیم. انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) اضطراب را این‌گونه تعریف می‌کند: «احساساتی که با احساس تنش، افکار نگران، و تغییرات فیزیکی مانند افزایش فشار خون مشخص می‌شود». البته تمام اضطراب‌هایی که ما در بازه‌های مختلف از زندگی خودمان تجربه می‌کنیم جز اختلالات اضطرابی طبقه‌بندی نمی‌شوند.
این احساس یک پاسخ پیچیده به تهدیدات واقعی یا درک شده است. این احساس می‌تواند شامل تغییرات شناختی، فیزیکی و رفتاری با منبع مشخص باشد. وجود یک خطر واقعی یا درک شده باعث هجوم آدرنالین (یک هورمون و پیام‌رسان شیمیایی در مغز) می‌شود و آدرنالین به خودی خود باعث ایجاد واکنش‌های اضطرابی می‌شود. اگر مشکل جدی شود مشاوره آنلاین می‌تواند کمک زیادی به فرد کند.
برخی از افراد ممکن است این واکنش را در موقعیت‌های اجتماعی دشوار یا پیرامون رویدادها یا تصمیم‌های مهم تجربه کنند. گاهی اوقات مدت یا شدت احساس با محرک اصلی یا عامل استرس‌زا نامتناسب است. حتی ممکن است اضطراب باعث علائم فیزیکی مانند افزایش فشار خون و حالت تهوع شود.
علائم شدید ناشی از این احساس که زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد به یک اختلال اضطرابی تبدیل می‌شوند. داشتن این احساس گاه به گاه مشکلی ندارد. اما اختلالات اضطرابی متفاوت هستند و ممکن است برای رفع آن نیاز به مشاوره استرس برای فرد باشد. آنها گروهی از بیماری‌های روانی هستند که باعث اضطراب و ترس دائمی و طاقت‌فرسا می‌شوند.
بیش از حد می‌تواند باعث شود که از محل کار، مدرسه، گردهمایی‌های خانوادگی و سایر موقعیت‌های اجتماعی که ممکن است علائم شما را تحریک یا بدتر کنند، اجتناب کنید. البته این مشکل پیچیده بدون راه‌حل باقی نمانده است. با درمان، بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی می‌توانند احساسات خود را مدیریت کنند.
استرس یا اضطراب؟ تفاوت این دو مفهوم چیست؟
گاهی می‌شنویم که واژه‌های استرس و اضطراب به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرچند گاهی نشانه‌های مشترکی بین این دو حس وجود دارد؛ اما در بسیاری از منابع این دو احساس جدای از یکدیگر تعریف می‌شوند. مرز باریکی بین استرس و اضطراب وجود دارد که در جلسات مشاوره به درستی بررسی خواهند شد.
هر دو واکنش‌های احساسی هستند، اما استرس معمولاً توسط یک محرک خارجی ایجاد می‌شود. محرک می‌تواند کوتاه مدت باشد، مانند ضرب‌الاجل کاری یا دعوا با یکی از عزیزان حتی عوامل طولانی مدت‌تر مانند ناتوانی در کار، تبعیض یا بیماری مزمن هم باعث احساس استرس می‌شوند.
افراد تحت استرس علائم روحی و جسمی مانند تحریک پذیری، عصبانیت، خستگی، درد عضلانی، مشکلات گوارشی و مشکل در خواب را تجربه می‌کنند. از سوی دیگر، اضطراب با نگرانی‌های مداوم و بیش از حد تعریف می‌شود که حتی در غیاب یک عامل استرس‌زا از بین نمی‌روند. منجر به مجموعه‌ای تقریباً مشابه از علائم استرس می‌شود: بی‌خوابی، مشکل در تمرکز، خستگی، تنش عضلانی و تحریک‌پذیری.
استرس مثبت هم وجود دارد
همیشه درباره اثرات منفی استرس بر بدن می‌خوانیم؛ آن‌قدر که گاهی هیچ نکته مثبتی در احساس فشار و استرس نمی‌بینیم. اما استرس همیشه بد و منفی نیست. احساس فشار در مواقعی که قرار است کار مثبتی انجام دهیم یا تجربه جدیدی کسب کنیم طبیعی است.
به تمام استرس‌های قبل از سفر، ازدواج یا بچه‌دار شدن فکر کنید. استرس مثبت باعث نمی‌شود که فرد عمیقاً آشفته شود، بلکه باعث می‌شود هشیاری فرد بیشتر شود و بتواند تمرکز بیشتری داشته باشد. وجود مقداری از این استرس‌ها نه تنها طبیعی بلکه مفید است. موضوع زمانی اشکال دارد که استرس طولانی، منفی و آسیب‌زا باشد.
انواع اضطراب و استرس
اختلالات اضطرابی و مشکلات استرس زندگی بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد خیلی بیش از آنچه تصورش را می‌کنید. طبق گزارش انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا (ADAA)، حدود 40 میلیون نفر در ایالات متحده به این اختلال مبتلا هستند. این اختلال شایع‌ترین گروه بیماری‌های روانی در کشور است. با این حال، تنها ۳۶٫۹ درصد از افراد مبتلا به اختلال اضطراب تحت درمان قرار می‌گیرند.
اختلالات اضطرابی انواع متفاوتی دارند. برای آنکه متوجه شوید که مشکل دقیقاً از کجا ناشی می‌شود و بهترین راهکار برای حل مشکل نیست باید به یک مشاور مجرب مراجعه کنید. شناخت انواع این اختلال می‌تواند به پیدا کردن راهکارهای درمان کمک کند.
اختلال اضطراب فراگیر: در هنگام درگیری با این اختلال فرد بدون دلیل یا با یک دلیل ساده و نه خیلی مهم احساس نگرانی و تنش بیش از حد و غیرواقعی می‌کند. افراد مبتلا به این اختلال نمی‌توانند ترس و نگرانی خود در مورد مسائل روزمره مانند تحصیل، کار، خانواده یا پول را کنترل کنند و دائماً اضطرابی نامعقول را تجربه می‌کنند. مشاوره اضطراب به همراه درمان‌های دیگر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
اختلال هراس: حمله پانیک یا وحشت‌زدگی نوعی از اختلال اضطرابی است که با احساس ترس شدید و ناگهانی همراه است. در طول حمله پانیک ممکن است عرق کنید، درد قفسه سینه داشته باشید و دچار تپش قلب شوید. گاهی اوقات ممکن است احساس کنید در حال خفگی یا حمله قلبی هستید.
به بسیاری از افراد که چنین حملاتی را تجربه می‌کنند احساس مرگ قریب‌الوقوع دست می‌دهد. البته در حمله پانیک احتمال سکته قلبی و مرگ وجود ندارد و عوارض جسمی آن به طور معمول طولانی نیستند. برای کمک به این افراد دارودرمانی و به تناسب آن مشاوره استرس پیشنهاد می‌شود.
اختلال اضطراب اجتماعی: این اختلال فوبیای اجتماعی نیز نامیده می‌شود. بسیاری از افراد در موقعیت‌های اجتماعی روزمره احساس اضطراب شدید می‌کنند. این احساس می‌تواند با احساساتی مانند نگرانی در مورد اینکه دیگران شما را قضاوت کنند یا خجالت و استرس همراه باشد.
آگورافوبیا: ترس از فضای باز و محیط‌های شلوغ نوعی از اضطراب اجتماعی است که می‌تواند باعث ایجاد ترس و اضطراب شدید در محیط‌های شلوغ شود. افراد دچار این مشکل احساس می‌کنند در صورت بروز یک موقعیت اضطراری در این محیط‌ها برای فرار کردن یا کمک گرفتن شرایط سخت خواهد بود.
اضطراب جدایی: بچه‌های کوچک تنها کسانی نیستند که از رفتن یکی از عزیزانشان احساس ترس می‌کنند. هر کسی ممکن است به اختلال اضطراب جدایی مبتلا شود. برای افرادی که مهاجرت را تجربه کرده‌اند و در یک محیط جدید با فرهنگ ناآشنا قرار گرفته‌اند تجربه چنین احساساتی محتمل است. افراد مبتلا به اختلال جدایی ممکن است مدام نگران از دست دادن عزیزانشان شوند.
اختلال ناشی از دارو: اضطراب همیشه دلایل اجتماعی ندارد گاهی علت آن در مصرف یا قطع ناگهانی استفاده از یک داروی خاص است. اگر قرار است داروی خاصی مصرف کنید حتماً آن را تحت نظر پزشک مصرف کنید و از عوارض آن با اطلاع باشید و برای قطع مصرف یک دارو هم حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
علائم اضطراب و استرس
اختلالات متفاوت اضطرابی علائم متفاوتی دارند. اما تعدادی از علائم بین اضطراب‌های متفاوت یکسان هستند. به طور معمول افراد دچار استرس یا اضطراب حاد مدام نگران هستند. ترس آنها با خطر واقعی که در زندگی خود دارند متناسب نیست و بیش از اندازه نگران هستند. ممکن است با علائم فیزیولوژیکی همراه باشد؛ اختلالات اضطرابی همچنین می‌تواند تنفس، خوابیدن، ثابت ماندن و تمرکز را سخت کند. علائم فیزیکی و روانی این احساس عموماً شامل موارد زیر هستند.
- پنیک، ترس و ناراحتی
- احساس وحشت، عذاب یا خطر
- مشکلات خواب
- فرد نمی‌تواند آرام و بی‌حرکت بماند
- سردی، عرق کردن، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها یا پاها
- تنگی نفس
- تنفس سریع‌تر از حد معمول (هیپرونتیلاسیون)
- تپش قلب
- دهان خشک
- حالت تهوع
- عضلات منقبض
- سرگیجه
- فکر کردن به یک مشکل بارها و بارها و ناتوانی در توقف این فکر (نشخوار فکری)
- ناتوانی در تمرکز
- اجتناب شدید یا وسواسی از اشیا یا مکان‌های ترسناک
دلایل ایجاد این احساس
همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم دلایل متفاوتی می‌تواند باعث ایجاد استرس و اضطراب شود. در ادامه شایع‌ترین عواملی که باعث ایجاد اختلالات اضطرابی می‌شوند را بیان کرده‌ایم.
سابقه خانوادگی: افرادی که سابقه مشکلات روانی در خانواده دارند بیشتر امکان دارد مشکلات اضطرابی داشته باشند. به همین دلیل اغلب مشاوران و روان شناسان از سوابق خانوادگی مراجعین پرس‌وجو می‌کنند.
رویدادهای استرس‌زا: استرس در محل کار، از دست دادن یکی از عزیزان، یا روابط آشفته نیز می‌تواند علائم اضطراب را ایجاد کند. اگر چنین مسائلی در زندگی شما رخ داده است و در حال حاضر دچار اضطراب شدیدی هستید می‌توانید با مشاوره با مشاورین حرفه‌ای تا حد زیادی از مشکلات خود کم کنید.
مسائل مربوط به سلامتی: بیماری‌هایی مانند مشکلات تیروئید، آسم، دیابت یا بیماری قلبی نیز می‌توانند باعث اضطراب شوند. ممکن است علت این احساس شما یک رویداد خارجی نباشد و تنها به دلیل وجود یک بیماری خاص دچار این مشکل شده باشید. لازم است برای فهمیدن این موضوع به یک متخصص مراجعه کنید تا ریشه اصلی بیماری را پیدا کنید.
افسردگی: افرادی که از افسردگی رنج می‌برند نیز می‌توانند علائم اختلالات اضطرابی را تجربه کنند. به عنوان مثال، فردی که برای مدت طولانی از افسردگی رنج می‌برد، ممکن است بازده کمتری در محل کار داشته باشند و یا در تحصیل خود دچار مشکل شوند. چنین مواردی می‌تواند منجر به استرس مرتبط با کار، تحصیل یا روابط فرد شود و در نهایت این موضوع باعث اضطراب شود.
مصرف مواد: افرادی که به‌شدت از مواد مخدر، الکل و سایر مواد استفاده می‌کنند، زمانی که اثرات ماده کم می‌شود و شروع به از بین رفتن می‌کند (برای مثال در هنگام ترک) دچار مشکلات اضطرابی می‌شوند.
عوامل شخصیتی: گاهی اوقات، افرادی با ویژگی‌های شخصیتی خاص مانند افراد کمال‌گرا یا افرادی که دوست دارند همه چیز را تحت کنترل داشته باشند، بیشتر احتمال دارد به مسائل مربوط به اضطراب مبتلا شوند.
بهترین راهکارهای کنترل
ممکن است به دلایل متفاوتی دچار استرس و اضطراب شده باشید و در حال حاضر به دنبال را‌ه حلی برای حل مشکل باشید. برخی راهکارهای عمومی در رفع اضطراب‌های متوسط یا کم مؤثر هستند. می‌توانید با انجام این اقدامات آرامش و تمرکز خود را افزایش دهید. در صورتی که این راهکارها عملی نبودند یا مؤثر واقع نشدند حتماً از مشاوره استرس استفاده کنید.
اصلاح سبک زندگی: با تغییر و اصلاح سبک زندگی بسیاری از عوامل استرس‌زا از زندگی ما خارج می‌شوند و جای خود را به روابط سالم و آرامش می‌دهند. شاید برای هر فردی یک سبک زندگی مناسب باشد؛ اما به طور کلی داشتن فعالیت‌های مفید و جذاب مانند ورزش و روتین غذایی مناسب و در نهایت خواب مناسب بخش بزرگی از سبک زندگی مناسب است.
تغییر نگرش و تفکر: خوش‌بین باشید و نیمه پر لیوان را ببینید. در بسیاری از شرایط فکر کردن به نقاط مثبت زندگی کمی دشوار خواهد بود؛ اما سعی کنید ایمان داشته باشید که همه چیز بهتر خواهد شد و می‌توانید بر امور مسلط شوید.
مشاوره و درمان افسردگی
