سازمان اسناد و املاک کشور
ثبت املاک امری مهم و ضروری است، بنابراین در هر کشوری سازمان مشخصی، مسئولیت ثبت املاک و اسناد و نظارت بر رعایت قوانین و مقررات ثبتی را برعهده دارد. سازمان ثبت اسناد و املاک در ایران، وظیفه ثبت املاک و اسناد را بر عهده دارد. با توجه به اهمیت ثبت املاک و اسناد، قوانین و مقررات با عنوان قانون ثبت اسناد و املاک توسط قانونگذار تصویب و اجرایی شدهاست. افراد در طول زندگی خود با موضوع ثبت املاک و اسناد روبرو هستند، بنابراین افراد باید با قوانین و مقررات ثبتی آشنا شوند.
دامنه حقوق ثبتی
براساس قانون ثبت اسناد و املاک مصوب سال ۱۳۱۰ با الحاقات و اصلاحات و تعریف حقوق ثبتی، موضوع اصلی حقوق ثبت، ثبت اسناد و املاک است. محتوای مواد حقوق ثبت، شامل قانون شکلی و ماهوی است که با ترکیب این دو قانون، قوانین و مقررات ثبتی تشکیل شدهاست. قانون ثبت املاک، اهمیت زیادی در معاملات و قراردادها دارد.
ثبت املاک
املاک در حقوق ثبتی شامل مال غیر منقول است. واژه ملک، مال و غیرمنقول در حقوق ثبتی آثار قانونی خاصی دارد.
-مال: مال به معنی ملک شخصی و دارایی شخص است و در اقتصاد به معنی هر چیزی که ارزش مبادلهای دارد، تعریف شدهاست.
-ملک: به معنی زمین یا هرچیزی که اموال شخص و در تصرف شخص است. در بسیاری موارد ملک به معنی اموال غیرمنقول، استفاده میشود. اموال شامل اموال منقول و غیرمنقول است.
ثبت اسناد
ثبت اسناد یکی از موضوعات مهم و اساسی در حقوق ثبتی است. در قانون ثبت هر نوشتهای که در دعوا یا دفاع بتوان به آن استناد کرد، سند تعریف شدهاست. اسناد شامل دو نوع سند رسمی و سند عادی است.
-سند رسمی: سند رسمی، سندی است که در اداره ثبت املاک و اسناد یا در دفتر اسناد رسمی نزد ماموران رسمی در حدود صلاحیت قانونی آنها، تنظیم میشود.
-سند عادی: سند عادی، سندی است که به صورت سند رسمی تنظیم نشده است. بنابراین هر نوع سندی، به غیر از سند رسمی، سند عادی است.
قوانین و مقررات حقوق ثبتی
حقوق ثبتی مجموعه ای از قوانین و مقررات به شرح ذیل است:
-قانون ثبت اسناد و املاک
-قانون ثبت شرکتها
-قانون ثبت نامهای تجاری
-قانون ثبت اختراع و طرحهای صنعتی
ویژگی اسناد ثبتی در حقوق ثبت
-سند رسمی برای طرفین قرارداد، وراث و قائم مقام آنها اعتبار دارد.
-در مورد اسناد رسمی، انکار و تردید مسموع نیست و فقط میتوان در خصوص اسناد رسمی ادعای جعل مطرح کرد، یا اینکه از جهات قانونی، اعتبار ندارد.
-سندی که براساس قوانین ثبتی، ثبت شوند، سند رسمی است و متن آن و امضاهای درج شده در آن، اعتبار قانونی دارد، مگر جعلیت سند اثبات شود.
-سند ثبت شده در بخش معاملات و تعهداتی که در سند قید شده، نسبت به طرفین تعهد و قائم مقام قانونی آنها، اعتبار و رسمیت دارد.
-معاملاتی که در مورد اموال غیرمنقول براساس قانون ثبت املاک، ثبت شده، نسبت به طرفین معامله و اشخاص ثالث، رسمیت و اعتبار قانونی دارد.
-اسناد رسمی مربوط به دیون و اموال منقول، اسنادی لازمالاجرا هستند.
-اسناد رسمی مربوط به معاملات املاک بدون مراجعه به مراجع قضایی، اسناد لازمالاجرا هستند
قانون ثبت املاک
براساس قانون، دولت شخصی که ملک به نام وی در دفتر املاک اداره ثبت املاک ثبت شده یا شخصی که ملک به وی منتقل شده یا ملک از طریق ارث به شخص تعلق گرفته را مالک رسمی میشناسد. بنابراین بر طبق قانون ثبت املاک، هرنوع نقل و انتقال ملک باید در دفتر ثبت املاک، ثبت شود.
قانون ثبت اسناد
بر طبق قانون ثبت اسناد، اسنادی که باید ثبت شوند شامل معاملات و عقود مربوط به عین یا منافع املاکی که در دفتر املاک ثبت شده و معاملات مربوط به حقوقی که قبلا در دفتر املاک ثبت شدهاست. اسنادی که براساس قانون ثبت اسناد، ثبت نشوند، در هیچ مرجع قضایی و اداری پذیرفته نمیشود.
قانون ثبت شرکتها
قانون ثبت شرکتها، یکی از مهمترین قوانین حقوق ثبتی است که در سل ۱۳۱۰ به تصویب رسید. براساس قانون ثبت شرکتها، شرکتهای ایرانی ذکر شده در قانون تجارت، موظف به مطابقت تشکیلات خود با قوانین و مقررات قانون تجارت و ثبت شرکت براساس قانون ثبت شرکتها مصوب سال ۱۳۱۰ هستند. همچنین براساس قانون، در صورتیکه شرکتها بر طبق قانون ثبت شرکتها، ثبت نشوند، محکوم به انحلال شرکت یا پرداخت جریمه نقدی هستند.
قانون ثبت مالکیت معنوی
قانون ثبت مالکیت معنوی، یکی از مهمترین قوانین و مقررات حقوق ثبتی است که در مورد ثبت اختراع و طرحهای صنعتی و علائم تجاری در سال ۱۳۸۶ تصویب شده است. حقوق ثبتی شامل قانون ثبت اسناد و املاک، قانون ثبت شرکتها، قانون ثبت احوال، قانون ثبت مالکیت معنوی است که افراد با مراجعه به این قوانین میتوانند مشکلات حقوقی خود را حل کنند. مثال شخص برای ثبت اختراع یا علامت تجاری باید با شرایط و مدارک ثبت اختراعات آشنایی داشته تا بتواند اظهارنامه را در سامانه مالکیت معنوی ثبت کند.
دعاوی ثبتی در حقوق ثبتی
– دعاوی ثبتی، از مهمترین دعاوی مطرحشده در مراجع قضایی به شرح ذیل است
-دعاوی ثبت املاک
-دعاوی ثبت اسناد
-دعاوی ثبت شرکتها
-دعاوی مربوط به اجرای اسناد لازم الاجرا
دعاوی ثبت املاک در حقوق ثبتی
دعاوی ثبت املاک در مورد اختلاف در اجرای تشریفات ثبتی ملک است. دعاوی ثبتی در حوزه املاک به شرح ذیل است:
-دعاوی مربوط به درخواست ثبت ملک
-دعاوی اعتراض به ثبت املاک
-دعاوی ابطال سند رسمی ملک
-دعاوی مربوط به اعتراض قرارداد رسمی بر خلاف قانون
-دعاوی مربوط به ابطال اسناد مالکیت معارض
-دعاوی مربوط به جعل سند ملکی