آموزش طراحی بوم کسب و کار
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کارآفرینان، تبدیل ایده به برنامه و طرح اجرایی است. برنامه‌ریزیِ دقیق ممکن است هفته‌ها طول بکشد، فرقی هم نمی‌کند برنامه‌ریزی برای چه کاری باشد؛ از اجرای ایدۀ استارتاپ گرفته تا راه‌اندازی خط تولید محصول جدید، وضعیت همین طور است.«بوم ناب» ابزاری راهبردی است که کمک می‌کند هرچه سریع‌تر ایدۀ خود را پرورش دهید و آن را اجرایی کنید.
در دنیای کسب‌وکار برای گذر موفق از هر مرحله، چهارچوب‌ها و متدهای بسیاری وجود دارد که بیش‌ترشان پیچیده‌اند و هیچ ارزش اجرایی‌ای ندارند؛ اما بوم ناب این‌گونه نیست. بوم ناب الگوی یک‌صفحه‌ایِ مدل کسب‌وکار است «نوعی الگوی برنامۀ تجاریِ یک‌صفحه‌ای است که کمک می‌کند ایدۀ خود را با استفاده از نُه بلاکِ اصلی به مفروضات بنیادی آن تجزیه کنید.»
امیدوارم این تعریف برای درک این نکته که بوم ناب چیزی بیش از الگویی ساده نیست کافی باشد، الگویی که به معنای واقعی کلمه، هرکسی می‌تواند از آن استفاده کند. بوم نابِ یک صفحه‌ای، اکنون جایگزین طرح‌های مفصل و پیچیدۀ کسب‌وکار شده است.
بوم ناب شامل نُه بلاک اصلی است: مسئله، بخش مشتریان، ارزش پیشنهادی یکتا، راه‌حل، کانال‌ها، جریان‌های درآمدی، ساختار هزینه‌ها، سنجه‌های کلیدی و درنهایت برتری مطلق. همچنین سه بلاک داخلی شامل پذیرندگان آغازین، جایگزین‌های موجود و مفهوم سطح بالا هم دارد.
1) مسئله
هر بخش از مشتریان نیازها و مشکلاتی دارند که باید برطرف شود. در این بخش یک تا سه مشکلی را که ایدۀ شما به حل آن‌ها کمک می‌کند مشخص می‌کنید.
2) بخش مشتریان
بخش مشتری و نیازهای آن‌ها ذاتاً با هم مرتبط هستند. بدون بخش مشتری، فکرکردن دربارۀ نیازها یا مشکلات آن‌ها غیرممکن است. البته باید گروه‌های بزرگ مشتریان را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و سپس آن را به‌عنوان بخش مشتری در نظر بگیرید.
3) ارزش پیشنهادی یکتا
دلیل اصلی خرید یا استفاده از خدمات یا کالای شما ارزش پیشنهادی یکتا است. یکی از راه‌های تکمیل این بخش این است که به این سؤالات فکر کنید: چه چیزی شما را از دیگران متفاوت کرده است؟ چرا بخش مشتری موردنظر باید از شما خرید کند یا وقت خود را برای شما صرف کند؟ این بخش جزو مهم‌ترین بخش‌های بوم ناب است.
4) راه‌حل
برای یافتن راه‌حل با بخش مشتری خود مصاحبه کنید، از آن‌ها سؤال بپرسید و نتیجه‌گیری پایانی گفت‌وگوها را راه‌حل در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید که بوم ناب مبتنی بر چرخۀ مداومِ تولید اندازه‌گیری یادگیری است.
5) کانال‌ها
کانال‌ها راه‌های دسترسی به بخش مشتری هستند. باید در گذر زمان بهترین کانال‌ها برای تماس و ارتباط کافی با مشتریان خود را پیدا کنید. همچنین کانال‌های مناسب، اطلاعات فراوانی از خواسته‌ها و مسائل مشتریان در اختیارتان قرار می‌دهند. کانال‌ها به دسته‌های رایگان یا پرداختنی (سایت‌های تبلیغاتی)، درون‌گرا (مثل بلاگ، سئو، وبینار و…) یا برون‌گرا (مثل تبلیغات چاپی یا تلویزیونی، نمایشگاه) و مستقیم یا غیرمستقیم تقسیم می‌شوند.
6) جریان‌های درآمدی
روش درآمدزایی کسب‌وکارتان به مدلی که انتخاب کرده‌اید بستگی دارد. در اغلب اوقات در ازای ارائۀ راه‌حل در قالب محصول یا خدمت، از مشتری پول دریافت می‌کنید. بااین‌حال، معمولاً در زمان شروع کسب‌وکار و با هدف جذب مشتری قیمت‌های بسیار اندک در نظر گرفته می‌شود. به محصولات مشابه و رقیبانتان نگاه کنید تا یک مدل قیمت‌گذاری مناسب را شناسایی کنید. پنج مدل درآمدی رایج وجود دارد که می‌توانید با درنظرگرفتن شرایط کسب‌وکار خود از آن‌ها استفاده کنید:
۱. فروش محصول: مشتریان برای مالکیت محصول شما، چه کتاب، چه دوربین یا لیوان قهوه، هزینه پرداخت می‌کنند.
۲. هزینۀ استفاده:پرداخت هزینۀ استفاده از کالای شما مانند تعداد دقایق استفاده از تلفن یا شب‌هایی که در اتاق هتل می‌گذرانند.
۳. هزینۀ اشتراک: مصرف‌کنندگان برای استفادۀ نامحدود از محصول برای یک دورۀ زمانیِ خاص مانند عضویت ماهانه در سالن بدن‌سازی یا یک سایت آموزشی هزینه پرداخت می‌کنند.
۴. هزینه‌های تحویل یا نصب: مصرف‌کنندگان هزینۀ نصب یا تحویل محصول یا خدمت شما را پرداخت می‌کنند.
۵. تبلیغات: شرکت‌ها به شما پول می‌دهند تا محصولات یا خدمات آن‌ها را در سایت خود تبلیغ کنید.
7) ساختار هزینه‌ها
در این بخش از تمام هزینه‌های اجرایی لازم برای راه‌اندازی کسب‌وکار آگاه خواهید شد. هزینه‌های ماهانه چه‌قدر خواهد بود؟ هزینۀ تحقیقات بازار و بررسی بخش مشتری چه‌قدر می‌شود؟ هزینۀ تدارکات لازم چه‌قدر است؟ این‌ها سؤالاتی است که در این بخش پاسخ داده می‌شوند.
8) سنجه‌های کلیدی
همۀ کسب‌وکارها صرف‌نظر از صنعت یا اندازۀ خود، دارای معیارهایی کلیدی هستند که برای ارزیابی عملکرد از آن‌ها استفاده می‌شود. این سنجه‌ها نشان می‌دهند که فعالیت‌های ما در مسیر درستی قرار دارند یا خیر.
9) برتری مطلق
در یک جملۀ کوتاه آن‌چه شما را خاص می‌کند توصیف کنید. چه چیزی شما را از رقیبان متمایز می‌کند؟ البته در نظر داشته باشید که این تمایزات نباید به‌راحتی کپی‌شدنی باشند. بسیاری از کارآفرینان تعریفِ آن جنبه‌هایی از استارتاپ خود را که به آن‌ها مزیت رقابتی می‌دهد دشوار می‌دانند. اگر برای این بخش ایدۀ واضحی ندارید نگران نشوید. برتری مطلق می‌تواند در طول زمان به وجود بیاید.
مزایای بوم کسب و کار :
- به شما کمک می‌کند تا افکار خود را سازمان‌دهی کنید.
- به تیم شما کمک می‌کند ایده شما را درک کنند.
- به شریکان و دیگر بنیادگذاران کمک می‌کند تا دیدگاه شما را به‌راحتی با یک‌دیگر به اشتراک بگذارند.
- کمک می‌کند که مشتریانِ هدف خود را بشناسید.
- کمک می‌کند که پذیرندگان آغازین خود را پیدا کنید.
- کمک می‌کند که مشکلات مشتری را درک کنید.